आमाशय
- STOMACH ( जठर , आमाशय )
- Shape ( अकार )
- J shape , bag like , ( थैली की तरह )
- walls , organ wall , lumen walls ( आमाशय की दीवार )
- Anterior wall ( अग्र दीवार )
- Posterior wall ( पश्च दीवार )
- more specific ( ज्यादा विशेष )
- Serosa; serous coat ( सिरा )
- Subserosa; subserous layer ( उपसिरा )
- Muscular layer; muscular coat
- Longitudinal layer
- Circular layer
- Pyloric sphincter
- Oblique fibres
- Submucosa ( उपश्लेष्मा )
- Mucosa; mucous membrane ( श्लेष्मा ऊतक )
- Gastric folds; gastric rugae ( जठर झुर्री )
- Muscularis mucosae
- Gastric areas ( जठर क्षेत्र )
- Villous folds (
- Gastric pits ( जठर खात )
- Gastric glands ( जठर ग्रन्थि )
- curvature ( जठर वंक / जठर सीमांत )
- Greater curvature ( दीर्घ सीमांत )
- Lesser curvature ( लघु सीमांत )
- Angular incisure ( कोण खांच )
- lumen ( अमाशय )
- Cardia; cardial part ( जठरागम )
- Cardial orifice ( जठरागम छिद्र )
- Fundus of stomach ( जठर गह्वर )
- Fornix of stomach
- Cardial notch ( जठरागम खांच )
-
- Gastric canal ( जठर नाल )
- Pyloric part ( जठरनिर्गम )
- Pyloric antrum ( जठर निर्गमालय
- Pyloric canal ( जठर नाल )
- Pylorus (
- Pyloric orifice ( जठर निर्गम छिद्र )
anterior gastric nerve | |
cardia | |
cardiac notch | |
cardiac orifice | |
fundus | |
gastric canal | |
gastric pit | |
gastrophrenic ligament | |
gastrosplenic ligament | |
gastroduodenal — | जठर-ग्रहणी |
gastrocolic — | जठर-बृहदांत्र- |
gastroepiploic — | जठर-वपा- |
gastrophrenic — | जठर मध्यच्दछ- |
gastrosplenic — | जठरप्लीहा- |
incisura angularis | |
nerve of latarjet | |
parietal or oxyntic cells | भित्ति या पार्श्विक कोशिका |
posterior gastric nerve | |
prepyloric vein | प्रजठरनिर्गम शिरा |
pyloric antrum | |
pyloric constriction | जठरनिर्गम संकीर्णता |
pyloric spinchter | |
pylorus | जठर निर्गम |
rugae | |
sulcus intermedius | |
traube's space |
mucous membrane | |
lamina propria | |
muscularis mucosa | |
submucosa | |
muscularis externa | |
mucous epithelium | |
serosa |
परिभाषा
स्थान
आकार और स्थिति
संरचना
पेट की शारीरिक-रचना
आमाशय ग्रास नली और ग्रहणी के बीच स्थित होता है (छोटी आंत का प्रथम भाग). यह उदर गुहा के बाएं ऊपरी भाग में मौजूद होता है। आमाशय का ऊपरी हिस्सा मध्यपट के विपरीत होता है। आमाशय के पीछे अग्न्याशय स्थित है। महा वपाजाल महा वक्रता से नीचे लटका होता है।
दो अवरोधिनियां आमाशय की सामग्री को अंतर्विष्ट रखती हैं। वे हैं नली को ऊपर विभाजित करती हुई ग्रास नलीय अवरोधिनी (हृदय क्षेत्र में मौजूद, संरचनात्मक अवरोधिनी नहीं) और छोटी आंत से आमाशय को विभाजित करती हुई जठरनिर्गमीय अवरोधिनी.
आमाशय परानुकंपी (उत्तेजक) और सहजानुकंपी (निरोधक) स्नायुजाल (अग्र जठरीय, पश्च, ऊर्ध्व और निम्न, उदरीय और आंत्रपेशी-अस्तर संबंधी रक्त वाहिनियां और तंत्रिका जाल), जो अपनी मांसपेशियों की स्रावण गतिविधि और प्रेरक (गतिजनक) क्रियाकलाप, दोनों को नियंत्रित करता है।
मानवों में, आमाशय में मंद, लगभग ख़ाली 45 मि.ली. की मात्रा होती है। यह एक लचीला अंग है। यह सामान्य रूप से 1 लीटर आहार धारित करने के लिए विस्फारित होता है, लेकिन यह 2-3 लीटर तक धारित कर सकता है (जबकि नवजात शिशु केवल 300ml रोकने में सक्षम है).
भाग
पेट को 4 भागों में विभाजित किया जाता है, जिनमें से प्रत्येक की अलग कोशिकाएं और भिन्न कार्य हैं। ये भाग हैं:
cardia | जठरागम | |
fundus | बुध्न | अंग के ऊपरी वक्रता द्वारा निर्मित. |
body | शरीर या पिंड | प्रमुख, केंद्रीय क्षेत्र. |
pylorus | जठरनिर्गम | अंग का निचला भाग जो छोटी आंत में सामग्री को ख़ाली करने में मदद करता है। |
रक्त की आपूर्ति (blood supply)
उदर के लिए रक्त आपूर्ति: बाईं और दाईं आमाशयी धमनी, बाईं और दाईं आमाशयी-वपा संबंधी धमनी और छोटी आमाशयी धमनी. आमाशय की न्यून वक्रता को दाईं जठरीय धमनी द्वारा कम आपूर्ति की जाती है और बाईं जठरीय धमनी द्वारा ज़्यादा, जो हृदय क्षेत्र को भी आपूर्ति करती है। उच्च वक्रता को दाईं जठरीय-वपा धमनी द्वारा कम आपूर्ति होती है और बाईं जठरीय-वपा धमनी द्वारा ज़्यादा. आमाशय के बुध्न और महा वक्रता के ऊपरी भाग को लघु जठरीय धमनी द्वारा आपूर्ति होती है।
जठरांत्र नलिका के अन्य भागों की तरह, आमाशय की दीवारें, अंदर से बाहर, निम्नलिखित परतों से बनी होती हैं:
ग्रंथियां
आमाशय की उपकला गहरे गड्ढ़े तैयार करती हैं। इन स्थानों पर ग्रंथियों के नाम संगत पेट के भाग के अनुसार हैं: इन ग्रंथियों के विभिन्न परतों में कोशिकाओं के विभिन्न प्रकार पाए जाते हैं
आमाशय की परत | नाम | स्राव | आमाशय क्षेत्र | अभिरंजन |
---|---|---|---|---|
ग्रंथि संकीर्णपथ | श्लेष्म ग्रीवा कोशिकाएं | श्लेष्मा जेल परत | बुध्न संबंधी, हृदय संबंधी, जठरनिर्गमी | स्वच्छ |
neck cells | ||||
ग्रंथि का मुख्य भाग | पार्श्विक (अम्लस्रावी) कोशिकाएं | गैस्ट्रिक एसिड और आंतरिक कारक | बुध्न संबंधी, हृदय संबंधी, जठरनिर्गमी | अम्लरागी |
parietal or oxyntic cells | gastric acid | |||
ग्रंथ्याधार | मुख्य (किण्वजनक) कोशिका | पेप्सिनोजन | केवल बुध्न संबंधी | क्षाररागी |
chief or zymogen cells | pepsinogen | |||
ग्रंथ्याधार | आंत्रिकअंतःस्रावी (APUD) कोशिकाएं | हार्मोन गैस्ट्रीन, हिस्टामिन, एंडोर्फिन, सिरोटोनिन, कोलीसिस्टोकाइनिनऔर सोमाटोस्टैटिन | बुध्न संबंधी, हृदय संबंधी, जठरनिर्गमी | ग्रंथ्याधार |
दो स्तर
दो किनारे
दो द्वार
दो भाग
Discussion