SANSKRIT MANTRAKSHAR

BIOLOGICAL

MOUTH

VOCAL FUNCTIONS

announce घोष् - घोषयति
argue वद्-वदति
ask प्रछ् – पृच्छति
bark रै – रैयति
blame निंद्
complain गर्ह् - गर्हति
cry क्रोश् - क्रोशती
curse षप् -
discuss चर्च् - चर्चायति
humm कूज्
mutter जप्
narrate कथ् - कथयती
noise नाद् - अभ्युनाद्यान(thunder) , विनाद्य (sound)
please प्री - प्रियति
praise ऋच् -
praise शंश्
prattle जल्प
roar गर्ज् thunder
roar रस् - रसितुम्
roar रु – रवीति
sing गै - गायती
speak ब्रू - ब्रावित
speak वाच् उक्त ,
warn चेत् - चेतयति

MOUTH FUNCTIONS

cough कास् – कासते
drink पा – पाययति पीयते
eat खाद्
gulp गिल् - गिलती
lick लिह् – लिहति
nourish पुष्
secrete स्रु - स्रावति
suck धे – धयति
swallow ग्रसते
sweet स्वद् –  स्वदते
taste , try चक्ष् - चक्षति , चेष्ठती
vomit वम् -

NOSE

smell गँधती
smell घ्रा जिघ्राति

EAR

hear शृ

HAND

accquire अर्ज् -
beg भिक्षते {भिक्ष्}
choose वृ – वरति; वरयति
collect ची
deserve अर्ह् - अर्हति
donate उद्दा – उद्ददाति
give दा दत्त , प्रदा – प्रदत्ते - प्रदान
offer अर्प् -
take गृह
take लभ् – लभते
throw क्षिप् -
touch त्वच् -
write लिख् -

EYE

appear यक्ष्
awake बुध् – बुधय्ति बुध्यते , दुर्बुद्धे , निबोध
see ईक्ष् (īkṣ) - अवेक्षे निरीक्षे(look) , समीक्षय (infront)
see दृश् - पश्यति पश्यति • (páśyati) , अनुपश्यमि(foresee , पश्यैताम (behold, प्रपस्यद्भि
sleep शी -
sleep स्वप् – स्वपिति
spy स्पष् -

MIND

count गणयती
imagine कॢप् - कल्प
know ज्ञ – जानति
learn शिक्ष् - शिक्षति
meaning अर्थ् -
measure मि –  मिरोति
study पठ्
think चिंतयती
think म्ना – मनति
think शुच् -
understand विद् – विदति विन्दति
value अर्घ -

HUMAN HABITS

live जीव् – जीवति
live वास्
purify पू
salute नम्
sex यभ्- यभति
worship अर्च् -
स्विद् (स्वेदयति ) sweat
श्वस् breath
क्ष्मील् blink

OBJECTS

SPOON

able शक् - शक्नोति शक्ति , शक्नोमी
bear भृ – भरति
endure क्षम् -
load लर्द् - लर्दयति

ARROW

aim लक्ष्

HAMMER

beat पिठ् – पेठति
fight गद् - गदती
fight युत् - युत्सा प्रतियोत्स्यामी , युयुत्सव

KNIFE

bite दंश्
break भञ -
cut कर्त , कर्तयति
divide भज् -
separate विधृ - व्यदर्धरति व्यादर्यात
split उद्दल् –  उद्दलति
tear छित्व - छिंदती

GLUE

attach लग् -
cling ली -
join युज्
join लिप् – लिम्पयति
mix घोल् - घोलयति
mix मिश्र् – मिश्रयति
plaster लिप् – लेपयति
tie ग्रथ्न्
tie बन्ध् -
श्लीष्ठ् tighten

FALL

bathe मज्ज् - मज्जती
decay क्षि - क्षयति
destroy ध्वृ - ध्वंसति
die मृ – मरति
fall च्व् - च्वन्ती
fall पत्
fall पद् – पद्यते उपपद्यते ,
grate खंड् - खंड्यती
grind चूर्ण् - चूर्णाती
kill मृ –  मारयति
kill हन् - हन्ति उपहत , हत्या
perish क्षर्
perish नश् - नाशयति प्रनश्यन्ती
plunge गाह् - गाहते
sink सीद् -
sit सद् – सीदति सीदन्ती , उत्साद्यते

CREATE

birth जन् - जायते born(जायते )
bloom वीक् - विकसती
blossom कुसुम् -
create सृज - विसृज्य ,
free री – रीणाति
grow उत् - उद्यत:
invoke गॄ - गृणाति
relieve हर्

EMOTIONS

angry कुप्- कुप्यते
angry क्रुद्ध -
become भू – भावयति
become भू – भ्वति
blush लस्ज्
caress लल् – लालयति
desire कांक्षा - काङ्क्षति
embrace लस् – लसति
fear भ्यस् – भ्य्सते
greed लुभ् – लुभति
harm हा - हानि
hug कुस्य - कुस्यती
hurt घट् - घातयति
hurt तुज् – तोजयति
joy हृष - हर्षम
kiss चुम्ब् - चुंबती
laugh हस्
pinch चुट् - चुटती
redden रञ्ज्
shrug स्कन्द् -
smile स्मित
tired श्रम् – श्राम्यति , श्रमति
torment क्लिश् – क्लिश्नाति
torture हिंस् -
weep रुद् – रोदिति
wish इष् – इच्छति; एषति चिकिर्षा
wish वांछ्

NATURAL

LIGHT

adorn भूष् -
bright श्वित् – श्वेतते
glitter भ्लाश् – भ्लाशते
glow ज्युत्
glow भा - भायते
light दीप्
shine काश् - काशते प्रकाश
shine घृ  – घरति
shine ज्वल्

FIRE

burn दह् - दह्यते परिदह्यते
cook चूल्यती
cook पच् – पचति
fever ज्वर् -
hot तप् –  तपति
warm तप् –  तपति

AIR

tornado पर्द् –  पर्दति

WATER

dry शुष् – शुषति परिशुष्यति
float प्लु – प्लवते
moist क्लेद्य् - क्लेद्यती

ADJECTIVES

BIG

aging वृध् -
enlarge बृह् -
intensify चंड् - चन्डयति
place स्थापया
stand स्था
stretch ऋज् -
stretch तन् –  तनोति
widen स्फुर् - स्फुरति

SMALL

पीड् press
पुट् fold

BAD

corrupt दुष् - दुष्यति प्रदूष्यंति
mistake त्रुट् -
sick रुज् -
stained दिग्ध - प्रदिघ्दान
stink पूय

COVER

guard रक्ष् - रक्षति रक्षितम
hide गुह् - गुप्यती
obstruct घ्नती घ्नत , विघ्न (obstruct)
shelter श्रि - श्रयति
stop रुध्

DEEP

plough कृष् - कर्षति , कृशती
dig खन् - खनती

SHALLOW

GOOD

CURVED

HOLE

drill छिद् -

STRAIGHT

govern शास् - शासते
happen जृ
occur भू – भ्वति
rule राज् -
sequence क्रम -
victory जि - जयति विजय(victory) , पराजित(defeat) , जयति

SMOOTH , SOFT

मसृण smooth
मृज् smooth
म्रद् soften

HARD AND ROUGH

EASY

DIFFICULT

ACTIONS

MOVE

MOVEMENT

along सञ -
blow दध्म् -
blow वात् - वाती
carry वह् -
come यात् - याति
creep सर्प् -
cross तृ - तर्
enter विश् ( विशति ) उपविश (sit)
expel निस्
flow वह –  वहति
go इट् – एटति
go गम् समागता(gather) , उपसंगम्य(approach) , प्रतिगम(toward) , आगम(come)
jump कूर्द् - कूर्दती
lead नी - नय
move चर्
repeat रट् - रटति
roam भ्रमति
rotate घूर्ण्
run धाव् - धावती
shake कम्प् - कंप
sprawl जम्ह - जंहति
steal चोरयती
tremble त्रस् – त्रस्यति
try कष् – कषति
turn वल् – वलते
turn वृत् – वर्तते निवर्तितुम , वर्तयति , वर्तुल
wander अट्

TYPICAL MOVEMENT

displace च्युत
rub घृष्
slip क्षुट् - क्षुटयति , क्षोटयति
slip स्रंस् - स्रंसते

TYPICAL MOVEMENT - AWAY

abandon रिच् -
leave त्यज् - त्यजति

WORK

do कृ -
play क्रीड् - क्रीड़ाती